As jy my kon volg

As jy my kon volg op die vleuels van die wind
na werelde oorkant die maan,
sou jy my spoor in die melkweg vind,
my tent tussen die sterre sien staan...

Want ek is nog jonk en die wereld is oud;
sy skadu val ver deur die ruim.
neem nou my hand,
want die nag word koud

en waarom sal ons versuim?

as jy my kon liefhe tot alles vergaan
en nooit ooit die skeiding sou vrees
sou ons die lewe kon leer verstaan--
'n oomblik gelukkig kon wees.

maar ons is nog jonk en die wereld is oud;
en voor ons het almal gefaal.
neem nou my hand,
want die nag is koud...


dis dalk die heel laaste maal.


koos du plessis

musiek en lerieke

De Chronologie van Zwangerschap: een reis door tijd

Zwangerschap heeft een begin en een eind. Kom stap in het voertuig van de zwangerschap en ga mee met mij op deze reis. Het is misschien eng wat u kunt verwachten, vooral als u niet eerder op deze weg bent geweest!

Onderweg zijn er veel stopplaatsen, meestal zijn deze bepaald door opgedane ervaring van andere reizigers die voordien op deze weg gingen. Dit is een poging om de weg vooruit te schetsen. Er zal vooral gelet worden op de stopplaatsen, die bepaald worden door verwachte veranderingen tijdens de zwangerschap.

De stopplaatsen vertegenwoordigen ogenblikken waar men als door een venster naar de zwangerschap en zijn product, de baby, kan kijken. Dit zal ons toelaten om de belangrijke diagnose te stellen van normaliteit of de afwijkingen ervan. De reis zal duidelijk gemakkelijker zijn voor degenen die eerder op deze weg gingen. In deze gevallen zal onze beeld bepaald worden door vroegere ervaringen.

Deze chronologie van zwangerschap is vooral belangrijk voor de eerste tijdopnemers: zogenaamde primigravida. Zelfs bij hen kunnen sommige speciale omstandigheden van toepassing zijn en in deze gevallen zal er individualisering zijn, afhangend van de eigen eisen.

Het is altijd moeilijk om een kalender toe te voegen aan een zwangerschap. Om met de bevruchting van het ei te beginnen is onmogelijk: niet veel herinneren zich het grote ogenblik (de grote klap?) wanneer sperma het ei indringt om een ander menselijk wezen te scheppen. Men is het er universeel mee eens dat de eerste dag van de laatste ongesteldheid de datum moet zijn die als uitgangspunt moet dienen: aldus is onze chronologie twee weken vooruit. Een gemiddelde van 40 weken is de goedgekeurde lengte van een zwangerschap als deze twee weken worden meegeteld.

Deze 40 weken worden in drie ongelijke delen verdeeld, de zogenaamde trimesters van de zwangerschap.

Het eerste trimester zal tot 12 weken zijn (dit is de embryonale fase waarin het enige sperma en het enige ei zich in één cel verenigen, die verdeelt in twee delen en toen 4 en toen 8, enzovoort, tot bij 12 weken zwangerschap. Alle organen van het toekomstige menselijke wezen zijn nu gevormd).

Het tweede en het derde trimester zijn de periode tijdens de zwangerschap waarin de foetus groeit en begint te rijpen. Deze fase houdt aan tot het eind van de puberteit. Bij sommige mensen houdt deze aan tot de oude dag (sommigen eindigen nooit deze ontwikkelingsfase!).
Om de grens of overgangstijd in onze chronologie tussen het tweede en het derde trimester af te bakenen is er geen universeel akkoord. Het heeft alles te maken met de levensvatbaarheid van de groeiende foetus. Dit was traditioneel 28 weken, maar met de stijgende kundigheid van kinderartsen om baby’s in een vroeger stadium van de zwangerschap te redden, werd deze scheiding vroeger en vroeger. Er worden verschillende periodes genoemd, afhankelijk van het werelddeel; zelfs 20 weken is al voorgesteld. Voor praktische doeleinden kan men het ongeveer bepalen tussen 26 en 28 weken van de zwangerschap.

De mogelijke stopplaatsen op de weg van het eerste trimester zijn de volgende stations. Duidelijk is allereerst een behoefte om uw zwangerschap te ontdekken. Dit gebeurt secundair aan een verlies: het missen van de menstruatie. Het nauwkeurigst is de test van de urine, die positief is op de 5de dag na de gemiste periode. De bevestiging met het echo-onderzoek is mogelijk bij 5 weken amenorroe (geen menstruatie), maar verwacht niet teveel! Bij 7 weken zien we veel meer: een zak (en de hoeveelheid embryo's) plus de zo belangrijke hartslag. Het meten van de lengte van het embryo en daardoor het schatten van de 40ste week is nu mogelijk. Al deze echometingen en onderzoeken zijn in dit stadium gemakkelijker met vaginaal ultrasone klank sonde.
Tussen de 10de week en de 12de week kan men extra informatie krijgen over het embryo in de betekenis dat nucaltranclucancy (de nekplooi) gemeten kan worden (belangrijk in het onderzoek voor Down`s syndroom). Dit is ook het moment om een bioptie van de moederkoek (door de buikwand) te doen als genetische beoordelingen van het embryo raadzaam zijn.
Het belangrijke gebeuren in het eerste trimester omvat de start van zogenaamd "minder belangrijke" symptomen van zwangerschap, waarvan misselijkheid en braken de belangrijkste zijn. Tijdens deze periode van zwangerschap heeft de verzorger vooral een belangrijke rol in het geven van steun en informatie aan de zwangere vrouw.

De calamiteiten die in dit trimester kunnen plaatsvinden maken deel uit van het screenen voor normaliteit. Genetische abnormaliteiten, vooral die onverenigbaar zijn met het leven, leiden tijdens deze periode tot spontane abortussen. Het grootste deel van de spontane abortussen die vóór de 12de week van de zwangerschap gebeuren zijn veroorzaakt door genetische misvormingen; misvormingen waarover geen controle bestaat vanuit medisch standpunt. Deze abortussen zijn normaliter volledig en er is gewoonlijk geen verdere behandeling (curettage) nodig.
In het geval van vaginaal bloedverlies tijdens deze periode bestaat de “behandeling” uit het waarnemen van de aanwezigheid van een binnen baarmoederlijke zwangerschap en de aanwezigheid van de foetale hartslag. Als er sprake is van een bloeding met stolsels en pijn, moet er worden gekeken of er nog producten van de zwangerschap zijn achtergebleven in de baarmoeder. Hiervoor is echocontrole uiterst belangrijk.
Een andere calamiteit is een zwangerschap buiten de baarmoederholte: een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of ectopische zwangerschap. Hierbij is gewoonlijk sprake van specifieke symptomen: een plotseling begin van een scherpe stekende buikpijn (wegens de bloeding in de buikholte) met of zonder het vaginale bloedverlies, dat gewoonlijk erna volgt. Dit gebeurt ongeveer na 8 weken amenorroe.
Meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het embryo

Het tweede trimester is fundamenteel een stille tijd voor controles etc. Het is een tijd van de groei van de foetus. Er zijn tijdens deze periode slechts twee belangrijke stopplaatsen: rond de 16de week is de tijd wanneer zonodig een amniocentesis (terugtrekking van vruchtwater door de buikwand met controle van een echo - het vruchtwater bevat foetale cellen die genetisch beoordeeld kunnen worden) kan worden gedaan. Een veel minder indringende test is de zogenaamde "tripple test", waar het risico voor Down`s syndroom wordt bepaald met een eenvoudig bloedonderzoek. Het is een onderzoekstest voor de zwangerschappen met lage risico's, die zijn uitgesloten voor een amniocentesis.

Met het ultrasone klankonderzoek (echo) bij 20 weken, wordt de foetus beoordeeld op structurele normaliteiten, placenta lokalisatie en zwangerschapsduur worden bepaald. De zwangere vrouwen kunnen nu "geclassificeerd" worden in categorieën van zwangerschappen met laag risico (poliklinisch of niet-medisch) en hoger risico (klinisch of medisch). Verdere follow-up en controles liggen nu bij de onderscheiden zorgverleners.Een van de belangrijkste rollen van de zorgverleners is om beschikbaar te zijn wanneer nodig en problemen op te lossen.

meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het foetus in tweede trimester

Het is in het derde trimester waar het echte bewaken van de zwangere vrouw en haar foetus begin. Met de nu levensvatbare foetus, start de soms "godlike" rol van zorgverlener. De grootste vraag bij elke calamiteit tijdens deze periode is: is de foetus beter binnen of buiten de baarmoeder? En als wordt beslist om de zwangerschap te eindigen: Wat is de aangewezen route van de bevalling: normaal of keizersnee?

Het is ook de periode van de zwangerschap dat de last van de zwangerschap op het lichaam van de vrouw het hoogst is. Hierdoor en vanwege de overlevingskans van de foetus, wordt de frequentie van toezicht op de zwangere vrouw verhoogd.

Aanbevolen is tweewekelijks (het kan frequenter of minder frequent afhankelijk van de omstandigheden) bezoek tot de vierendertigste week en dan wekelijks tot de geboorte. Controle van de bloeddruk staat centraal, alsook foetale groeicontrole (bij voorkeur door periodieke metingen van de symphise-fundal hoogte: de afstand vanaf de hogere grens van symphisis pubis tot de bovenkant van de baarmoeder in centimeters). Foetaal welzijn wordt ook gecontroleerd door de vrouw zelf door foetale bewegingen waar te nemen.
Met elk bezoek vanaf de 34ste week en verder, moet de buik onderzocht worden om te beoordelen wat boven het bekken ligt – het voorliggend deel (de baby draait nu met het hoofd naar beneden) en na 36 weken (in de eerste zwangerschap!) of het hoofd in het bekken is ingedaald (reden: het is een voorspeller van normale geboorte als het gebeurt, als het niet gebeurt kan dit het eerste teken van wanverhouding zijn - hoofd te groot om door het geboortekanaal te gaan). Het is vooral tijdens deze periode dat de zorgverlener op elk moment beschikbaar moet zijn!Wij komen bij onze bestemming aan als de zwangerschap 38 weken bereikt of als het water breekt of de "pijnen" van baarmoedersamentrekkingen beginnen.

meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het foetus in derde trimester

Als u vragen hebt of wilt reageren, dan hoor ik dit graag!

The Pregnancy timeline

Pregnancy has a beginning and an end. To step into the vehicle of pregnancy and start on the road ahead is for most scary, especially if you haven't been on this road before!On this road many stops is designed, mostly by experience gained by other travelers who went down this road before.This will be an attempt to outline the road ahead, and especially map the stops, and why one need to stop at these points on the road: most of these stops are markers down the road where expected changes happened.

They represent moments in time where one can, with certainty, look through a window at the pregnancy and its product, the baby, to enable us to make the all important diagnosis of normality, or the deviations from normality.Obviously will the process of mapping be easier with a travel previously down this road. In these cases our mapping will follow to a certain extent the previous experiences.

This Pregnancy timeline is especially for the first timers: the so called primigravida. Even in them some special circumstances may apply, and in these cases individualization will demand its own stops.To timeframe pregnancy will always be difficult: to begin with the fertilization of the egg is impossible: not everyone remembers the big moment (big bang?) when sperm takes on egg and produces another human being.It is universally agreed that the first day of the last menstrual period must be the date that notify the beginning: thus is our timeline two weeks ahead. A Mean of 40 weeks is the agreed length of pregnancy if these two weeks is applied.

Standing back from this one can divide pregnancy roughly into 3 unequal parts, called trimesters (1st, 2nd, and 3rd trimesters).

The 1st trimester will be up to 12 weeks ( this is the embryonic phase in which the single sperm and single egg unite into one cell, which divide into two parts and then 4 and then 8, and so forth, until at 12 weeks pregnancy all the organs of the future human being is formed).The 2nd and 3rd trimesters are the period during the pregnancy in which the embryo (now called a fetus or fetus) grow and start to ripen. This grow phase last until the end of puberty, and some people keep on developing until old age (some never finish this developmental phase!).
To demarcate the border or transition time in our timeline between the 2nd and 3rd trimester is not universally agreed upon. It has all to do with the viability of the growing fetus. This had traditionally been 28 weeks, but with the increasing acumen of pediatricians to save babies at an earlier stage of the pregnancy, this cutoff went earlier and earlier. It is at different periods pending on the community in which you are, but as early as 20 weeks had already being suggested. For practical purposes one can put it down to be somewhere between 26 and 28 weeks of pregnancy.

Looking at the possible stations on the road down the first trimester one do see a few possible stops. Obviously do one need to have your pregnancy diagnosed: and this happen secondary to a loss- the missing of the all too present menstruation, especially for those wanting ( or screaming) for a pregnancy. The most accurately test is the urine pregnancy test, which is positive as early as the 5th day after the missed period. Ultrasound confirmation is present at 5 weeks amenorrhea, but do not expect too much! At the 7 weeks stop one see much more: a sac (and confirmation of the amount of embryos) plus the all important heartbeat. Measuring the length of the embryo, and thereby estimating the big day when the 40th week will arrive is now possible. All these ultrasound measurements and observations are at this stage easier with a vaginal ultrasound probe. Between the 10th week and the 12th week one can get additional information regarding the embryo in the sense that the nucaltranclucancy can be measured (important in the screening for Down’s syndrome). This is also the time when a biopsy from the placenta (through the abdominal wall) can be done if any genetic assessments of the embryo are advisable.

Important happenings in the first trimester include the arrival of so-called "minor" symptoms of pregnancy, of which nausea and vomiting is the "major" pests. All important support and education of the pregnant lady is the bulk of the role of the caregiver in this period of pregnancy.
Calamities that can happen in this trimester are part of the screening process for normality: genetic abnormalities, especially those that are incompatible with live, leads in this period to spontaneous abortions. The bulk of spontaneous abortions that happen before the 12th week of pregnancy are due to genetic malformations - malformations over which there is no control from a medical point of view. To add to our inability to control this period: these abortions are normally complete and no further treatment (curettage) is usually needed. In the event of vaginal bleeding in this period the normal "treatment” consists thus out of observing the presence of an intra-uterine pregnancy and the presence of the fetal heartbeat, and in the event of bleeding with clots and pain, if any products of pregnancy is still present in the uterus, by means of an ultrasound.
Another calamity is a pregnancy outside the confinements of the uterine cavity: an extra uterine pregnancy, or ectopic pregnancy. This usually follows a specific symptom timeframe: a sudden onset of a sharp stabinglike lowers abdominal pain (due to bleeding in the abdominal cavity) with or without vaginal bleeding that follows. The most common time for this to happen is after 8 weeks amenorrhea.
the developing embryo

The second trimester is basically a quiet time as far as the caregiver is concerned. It's a time of growth of the fetus. There are during this period only two important stops: round about the 16th week is the time when a amniocentesis (withdrawal of amniotic fluid through the abdominal wall under supervision of an ultrasound - the amniotic fluid contains fetal cells that can be grown and genetically assessed) can be done to take something out of the world of the fetus to be tested, if indicated. A much less invasive test is the so-called “triple test”, where the risk for Down’s syndrome is done with a simple blood test. It is basically a screening test whereby the pregnancies at low risk are excluded from those that needed an amniocentesis.
With the ultrasound examination at 20 weeks, where the fetus is assessed for structural normality, placental localization and gestational age is determined, the booking visit is completed: the pregnant women can now been “classified" into than categories of low risk and high risk pregnancies, and referred to the appropriate health worker who will attend to her pregnancy’s further follow-up. Once again is one of the key roles of the health worker to be available when needed and to be able to communicate the necessary problem solving.
developement of the foetus in second trimester

It is in the third trimester where the real guarding of the pregnant woman and her fetus starts. With the fetus now viable, the sometimes “godlike" role of the caregiver takes root.
The biggest question to answer with any calamity in this period is: Is the fetus better off inside or outside the uterus? And if it is decided to terminate the pregnancy: What is the preferred route of delivery?
It is also the period of pregnancy in which the burden of the pregnancy on the woman's body is the highest.Because of this and because of the viability chance of the fetus, the frequency of monitoring of the pregnant woman is increased. At a two weekly (it can be more frequent, or less frequent pending on circumstances) visit until the thirty fourth week, and then weekly till birth, especially the blood pressure is monitored. With this fetal growth is monitored, preferably by serial measurements of the fundal height (the distance from the upper border of the symphisis pubis and the top of the uterus, in the midline). Fetal wellbeing is also monitored by the woman herself by observing the fetal movements.With each visit from the 34th week onwards, the abdomen needs to be palpated to assess what is presenting above the pelvis (the baby turns now with it's head presenting), and after 36 weeks (in the firs timers!) if the head is going down into the pelvis (engagement: it is a predictor of normal birth if it happen, if it doesn’t happen a may be the first sign of disproportion- head too big to go down through the birth canal with delivery).It is especially during this period that the caregiver must be available at all times!

We arrived at our destination when the pregnancy timeline reached 38 weeks, the water broke or the "pains" of uterine contractions starts.
developement of the foetus in the third trimester