De Chronologie van Zwangerschap: een reis door tijd

Zwangerschap heeft een begin en een eind. Kom stap in het voertuig van de zwangerschap en ga mee met mij op deze reis. Het is misschien eng wat u kunt verwachten, vooral als u niet eerder op deze weg bent geweest!

Onderweg zijn er veel stopplaatsen, meestal zijn deze bepaald door opgedane ervaring van andere reizigers die voordien op deze weg gingen. Dit is een poging om de weg vooruit te schetsen. Er zal vooral gelet worden op de stopplaatsen, die bepaald worden door verwachte veranderingen tijdens de zwangerschap.

De stopplaatsen vertegenwoordigen ogenblikken waar men als door een venster naar de zwangerschap en zijn product, de baby, kan kijken. Dit zal ons toelaten om de belangrijke diagnose te stellen van normaliteit of de afwijkingen ervan. De reis zal duidelijk gemakkelijker zijn voor degenen die eerder op deze weg gingen. In deze gevallen zal onze beeld bepaald worden door vroegere ervaringen.

Deze chronologie van zwangerschap is vooral belangrijk voor de eerste tijdopnemers: zogenaamde primigravida. Zelfs bij hen kunnen sommige speciale omstandigheden van toepassing zijn en in deze gevallen zal er individualisering zijn, afhangend van de eigen eisen.

Het is altijd moeilijk om een kalender toe te voegen aan een zwangerschap. Om met de bevruchting van het ei te beginnen is onmogelijk: niet veel herinneren zich het grote ogenblik (de grote klap?) wanneer sperma het ei indringt om een ander menselijk wezen te scheppen. Men is het er universeel mee eens dat de eerste dag van de laatste ongesteldheid de datum moet zijn die als uitgangspunt moet dienen: aldus is onze chronologie twee weken vooruit. Een gemiddelde van 40 weken is de goedgekeurde lengte van een zwangerschap als deze twee weken worden meegeteld.

Deze 40 weken worden in drie ongelijke delen verdeeld, de zogenaamde trimesters van de zwangerschap.

Het eerste trimester zal tot 12 weken zijn (dit is de embryonale fase waarin het enige sperma en het enige ei zich in één cel verenigen, die verdeelt in twee delen en toen 4 en toen 8, enzovoort, tot bij 12 weken zwangerschap. Alle organen van het toekomstige menselijke wezen zijn nu gevormd).

Het tweede en het derde trimester zijn de periode tijdens de zwangerschap waarin de foetus groeit en begint te rijpen. Deze fase houdt aan tot het eind van de puberteit. Bij sommige mensen houdt deze aan tot de oude dag (sommigen eindigen nooit deze ontwikkelingsfase!).
Om de grens of overgangstijd in onze chronologie tussen het tweede en het derde trimester af te bakenen is er geen universeel akkoord. Het heeft alles te maken met de levensvatbaarheid van de groeiende foetus. Dit was traditioneel 28 weken, maar met de stijgende kundigheid van kinderartsen om baby’s in een vroeger stadium van de zwangerschap te redden, werd deze scheiding vroeger en vroeger. Er worden verschillende periodes genoemd, afhankelijk van het werelddeel; zelfs 20 weken is al voorgesteld. Voor praktische doeleinden kan men het ongeveer bepalen tussen 26 en 28 weken van de zwangerschap.

De mogelijke stopplaatsen op de weg van het eerste trimester zijn de volgende stations. Duidelijk is allereerst een behoefte om uw zwangerschap te ontdekken. Dit gebeurt secundair aan een verlies: het missen van de menstruatie. Het nauwkeurigst is de test van de urine, die positief is op de 5de dag na de gemiste periode. De bevestiging met het echo-onderzoek is mogelijk bij 5 weken amenorroe (geen menstruatie), maar verwacht niet teveel! Bij 7 weken zien we veel meer: een zak (en de hoeveelheid embryo's) plus de zo belangrijke hartslag. Het meten van de lengte van het embryo en daardoor het schatten van de 40ste week is nu mogelijk. Al deze echometingen en onderzoeken zijn in dit stadium gemakkelijker met vaginaal ultrasone klank sonde.
Tussen de 10de week en de 12de week kan men extra informatie krijgen over het embryo in de betekenis dat nucaltranclucancy (de nekplooi) gemeten kan worden (belangrijk in het onderzoek voor Down`s syndroom). Dit is ook het moment om een bioptie van de moederkoek (door de buikwand) te doen als genetische beoordelingen van het embryo raadzaam zijn.
Het belangrijke gebeuren in het eerste trimester omvat de start van zogenaamd "minder belangrijke" symptomen van zwangerschap, waarvan misselijkheid en braken de belangrijkste zijn. Tijdens deze periode van zwangerschap heeft de verzorger vooral een belangrijke rol in het geven van steun en informatie aan de zwangere vrouw.

De calamiteiten die in dit trimester kunnen plaatsvinden maken deel uit van het screenen voor normaliteit. Genetische abnormaliteiten, vooral die onverenigbaar zijn met het leven, leiden tijdens deze periode tot spontane abortussen. Het grootste deel van de spontane abortussen die vóór de 12de week van de zwangerschap gebeuren zijn veroorzaakt door genetische misvormingen; misvormingen waarover geen controle bestaat vanuit medisch standpunt. Deze abortussen zijn normaliter volledig en er is gewoonlijk geen verdere behandeling (curettage) nodig.
In het geval van vaginaal bloedverlies tijdens deze periode bestaat de “behandeling” uit het waarnemen van de aanwezigheid van een binnen baarmoederlijke zwangerschap en de aanwezigheid van de foetale hartslag. Als er sprake is van een bloeding met stolsels en pijn, moet er worden gekeken of er nog producten van de zwangerschap zijn achtergebleven in de baarmoeder. Hiervoor is echocontrole uiterst belangrijk.
Een andere calamiteit is een zwangerschap buiten de baarmoederholte: een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of ectopische zwangerschap. Hierbij is gewoonlijk sprake van specifieke symptomen: een plotseling begin van een scherpe stekende buikpijn (wegens de bloeding in de buikholte) met of zonder het vaginale bloedverlies, dat gewoonlijk erna volgt. Dit gebeurt ongeveer na 8 weken amenorroe.
Meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het embryo

Het tweede trimester is fundamenteel een stille tijd voor controles etc. Het is een tijd van de groei van de foetus. Er zijn tijdens deze periode slechts twee belangrijke stopplaatsen: rond de 16de week is de tijd wanneer zonodig een amniocentesis (terugtrekking van vruchtwater door de buikwand met controle van een echo - het vruchtwater bevat foetale cellen die genetisch beoordeeld kunnen worden) kan worden gedaan. Een veel minder indringende test is de zogenaamde "tripple test", waar het risico voor Down`s syndroom wordt bepaald met een eenvoudig bloedonderzoek. Het is een onderzoekstest voor de zwangerschappen met lage risico's, die zijn uitgesloten voor een amniocentesis.

Met het ultrasone klankonderzoek (echo) bij 20 weken, wordt de foetus beoordeeld op structurele normaliteiten, placenta lokalisatie en zwangerschapsduur worden bepaald. De zwangere vrouwen kunnen nu "geclassificeerd" worden in categorieën van zwangerschappen met laag risico (poliklinisch of niet-medisch) en hoger risico (klinisch of medisch). Verdere follow-up en controles liggen nu bij de onderscheiden zorgverleners.Een van de belangrijkste rollen van de zorgverleners is om beschikbaar te zijn wanneer nodig en problemen op te lossen.

meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het foetus in tweede trimester

Het is in het derde trimester waar het echte bewaken van de zwangere vrouw en haar foetus begin. Met de nu levensvatbare foetus, start de soms "godlike" rol van zorgverlener. De grootste vraag bij elke calamiteit tijdens deze periode is: is de foetus beter binnen of buiten de baarmoeder? En als wordt beslist om de zwangerschap te eindigen: Wat is de aangewezen route van de bevalling: normaal of keizersnee?

Het is ook de periode van de zwangerschap dat de last van de zwangerschap op het lichaam van de vrouw het hoogst is. Hierdoor en vanwege de overlevingskans van de foetus, wordt de frequentie van toezicht op de zwangere vrouw verhoogd.

Aanbevolen is tweewekelijks (het kan frequenter of minder frequent afhankelijk van de omstandigheden) bezoek tot de vierendertigste week en dan wekelijks tot de geboorte. Controle van de bloeddruk staat centraal, alsook foetale groeicontrole (bij voorkeur door periodieke metingen van de symphise-fundal hoogte: de afstand vanaf de hogere grens van symphisis pubis tot de bovenkant van de baarmoeder in centimeters). Foetaal welzijn wordt ook gecontroleerd door de vrouw zelf door foetale bewegingen waar te nemen.
Met elk bezoek vanaf de 34ste week en verder, moet de buik onderzocht worden om te beoordelen wat boven het bekken ligt – het voorliggend deel (de baby draait nu met het hoofd naar beneden) en na 36 weken (in de eerste zwangerschap!) of het hoofd in het bekken is ingedaald (reden: het is een voorspeller van normale geboorte als het gebeurt, als het niet gebeurt kan dit het eerste teken van wanverhouding zijn - hoofd te groot om door het geboortekanaal te gaan). Het is vooral tijdens deze periode dat de zorgverlener op elk moment beschikbaar moet zijn!Wij komen bij onze bestemming aan als de zwangerschap 38 weken bereikt of als het water breekt of de "pijnen" van baarmoedersamentrekkingen beginnen.

meer informatie vindt u hier: ontwikkeling van het foetus in derde trimester

Als u vragen hebt of wilt reageren, dan hoor ik dit graag!